آشنایی اجمالی با رشته و محتوای آموزشی علوم و معارف اسلامی
رشته‌های دوره متوسطه نظری تحصیلی آموزش و پرورش به چهار شاخه تقسیم می‌شود:
- رشته علوم و معارف اسلامی
- ادبیات و علوم انسانی
- علوم تجربی
- ریاضی فیزیک
اهداف اصلی رشته‌های نظری آن‌چنان که در آیین‌نامه آموزشی نظام قدیم ذکر شده عبارت است از:
- اعتلای سطح فرهنگ و دانش عمومی و پرورش ملکات و فضایل اخلاقی، بینش سیاسی و اجتماعی
- شناخت بهتر استعدادها و علاقه‌ی دانش‌آموزان و ایجاد زمینه‌ی مساعد جهت هدایت آنان به مسیرهای تحصیلی مناسب
- احراز آمادگی نسبی دانش‌آموزان برای ادامه‌تحصیل در آموزش عالی
رشته علوم و معارف اسلامی در دوره‌ی متوسطه نظام قدیم دارای 45 واحد عمومی و 51 واحد تخصصی در دوره‌ی پیش‌دانشگاهی دارای 24 واحد درسی بود اما اکنون در نظام جدید آموزشی ساعات درسی متوسطه اول و دوم به شرح جدول زیر است:
|
جدول ساعات تدریس متوسطه اول
|
|
ردیف
|
پایه
|
تعداد ساعت
|
|
1
|
هفتم
|
30
|
|
2
|
هشتم
|
30
|
|
3
|
نهم
|
30
|
|
جمع
|
90
|
|
جدول ساعات تدریس متوسطه دوم
|
|
ردیف
|
پایه
|
تعداد ساعت
|
|
1
|
دهم
|
37
|
|
2
|
یازدهم
|
36
|
|
3
|
دوازدهم
|
35
|
|
جمع
|
108
|
هدف عمده‌ی رشته علوم و معارف اسلامی در دوره‌های متوسطه اول و دوم به عنوان یک رشته‌ی خاص، جذب و تربیت جوانان مستعد و علاقمند به تعلیم و تربیت اسلامی است که با توجه به آموزش‌های خاص دبیرستان‌های علوم و معارف اسلامی بتوانند با پیشینه‌ی علمی و تربیتی مطلوب، نگرشی واقعی و مبتنی‌بر فرهنگ اصیل اسلامی در فرآیند آموزشی برای نیازهای آینده‌ی جامعه اسلامی یافته و به هدف‌های والای کادرسازی در عرصه‌های فرهنگی و دینی و ایجاد شرایط مناسب و مساعد، جهت پاسخ به نیازهای فرهنگی و دینی نسل جوان و نوجوان، تحقق بخشند.
• رشته علوم و معارف اسلامی در نظام جدید آموزشی
براساس اسناد فرادستی وزارت آموزش و پرورش بالاخص سند تحول بنیادین و سند برنامه درسی، رشته علوم و معارف اسلامی به عنوان یک رشته مستقل و دارای هویت ممتاز و متمایز شناخته شده است. بر این اساس نگاه به کلیه عناصر و مؤلفه‌های مرتبط با رشته نیز به طور ویژه دنبال خواهد شد. در همین راستا اقدامات ذیل صورت گرفته است؛
الف) اهداف رشته علوم ومعارف اسلامی تدوین و در کار گروه مربوطه (سازمان پژوهش و تألیف کتب درسی) مصوب شده است.
ب) ضمن تألیف کتب درسی رشته توسط کارشناسان و صاحب‌نظران، این کتب کددار گردیده و بخشی از مشکلات آموزشی مرتبط با این مسئله مرتفع شده است.
ج) نظام آموزشی حوزه در تألیف و تدوین کتب درسی مورد توجه قرار گرفته است، این جهت‌گیری در کتبی مانند اصول عقاید، ادبیات عرب، احکام، تاریخ اسلام و اخلاق لحاظ شده است.
جدول مواد درسی و ساعات تدریس هفتگی دوره اول متوسطه
|
پایه اول و دوم (هفتم و هشتم)
|
پایه سوم (نهم)
|
|
ردیف
|
مواد درسی
|
تعداد ساعات درسی
|
تعداد ساعات درسی
|
|
1
|
قرآن
|
2
|
2
|
|
2
|
معارف اسلامی
|
2
|
2
|
|
3
|
زبان و ادبیات فارسی
|
4
|
4
|
|
4
|
عربی
|
2
|
2
|
|
5
|
زبان‌خارجه
|
2
|
2
|
|
6
|
علوم تجربی
|
3
|
3
|
|
7
|
ریاضی
|
4
|
4
|
|
8
|
تربیت‌بدنی و سلامت
|
2
|
2
|
|
9
|
مطالعات اجتماعی
|
3
|
3
|
|
10
|
فرهنگ و هنر
|
2
|
2
|
|
11
|
کار و فناوری
|
2
|
2
|
|
12
|
تفکر و سبک زندگی
|
2
|
ـ
|
|
13
|
آمادگی دفاعی
|
ـ
|
2
|
|
جمع
|
30
|
30
|
* علاوه‌بر برنامه آموزشی فوق دروس اخلاق و احکام برای دانش‌آموزان به عنوان دروس فوق‌برنامه تدریس می‌شود.
جدول مواد درسی و ساعات تدریس هفتگی دوره دوم متوسطه (شاخه نظری ـ رشته علوم و معارف اسلامی)
مصوب جلسه 31489 مورخ اول خرداد 1395 شوراي‌عالي آموزش و پرورش
|
ردیف
|
دامنه محتوایی
|
پایه دهم
|
پایه یازدهم
|
پایه دوازدهم
|
|
عنوان درس
|
واحد / ساعت
|
عنوان درس
|
واحد / ساعت
|
عنوان درس
|
واحد / ساعت
|
|
1
|
تربیت دینی و معارف اسلامی
|
علوم و معارف قرآنی 1
|
2
|
علوم و معارف قرآنی 2
|
2
|
علوم و معارف قرآنی 3
|
2
|
|
اصول عقاید 1
|
3
|
اصول عقاید 2
|
3
|
اصول عقاید 2
|
3
|
|
احکام 1
|
1
|
احکام 2
|
1
|
احکام 3
|
1
|
|
اخلاق 1
|
1
|
اخلاق 2
|
1
|
اخلاق 3
|
1
|
|
2
|
عربی
|
عربی (زبان تخصصی رشته) 1
|
3
|
عربی (زبان تخصصی رشته) 2
|
3
|
عربی (زبان تخصصی رشته) 3
|
4
|
|
3
|
فارسی
|
فارسی 1
|
2
|
فارسی 2
|
2
|
فارسی 3
|
2
|
|
نگارش 1
|
2
|
نگارش 2
|
1
|
نگارش 3
|
2
|
|
علوم و فنون ادبی 1
|
2
|
علوم و فنون ادبی 2
|
2
|
علوم و فنون ادبی 3
|
2
|
|
4
|
زبان‌های خارجی
|
زبان خارجی 1
|
3
|
زبان خارجی 2
|
3
|
زبان خارجی 3
|
4
|
|
5
|
خوشه دروس:
ریاضیات
|
ریاضی و آمار 1
|
3
|
ریاضی و آمار 2
|
2
|
ریاضی و آمار 3
|
2
|
|
6
|
خوشه دروس:
انسان و سلامت
|
تربیت‌بدنی 1
|
2
|
تربیت‌بدنی 1
|
2
|
تربیت‌بدنی 1
|
2
|
|
آمادگی دفاعی
|
3
|
انسان و محیط زیست
|
2
|
سلامت و بهداشت
|
2
|
|
7
|
خوشه دروس:
انسان و مهارت‌های زندگی
|
درس انتخابی (1ـ هنر 2ـ تفکر و سواد رسانه‌ای 3ـ کارآفرینی و تولید
|
2
|
درس انتخابی (1ـ هنر 2ـ تفکر و سواد رسانه‌ای 3ـ کارآفرینی و تولید
|
2
|
مدیریت خانواده و سبک زندگی
|
2
|
|
8
|
خوشه دروس:
علوم انسانی و مطالعات اجتماعی
|
تاریخ 1 (تخصصی رشته)
|
2
|
تاریخ 2 (تخصصی رشته)
|
2
|
تاریخ 3 (تخصصی رشته)
|
2
|
|
جامعه‌شناسی
|
2
|
مطالعات فرهنگی
|
2
|
جریان‌شناسی اندیشه‌های معاصر
|
2
|
|
جغرافیای عمومی و استان‌شناسی
|
2
|
اقتصاد
|
2
|
ـ ـ
|
ـ ـ ـ
|
|
منطق
|
2
|
فلسفه 1
|
2
|
فلسفه 2
|
2
|
|
ـ ـ
|
ـ ـ ـ
|
روانشناسی
|
2
|
ـ ـ
|
ـ ـ ـ
|
|
جمع
|
37
|
جمع
|
36
|
جمع
|
32
|
|
9
|
برنامه ویژه مدرسه
|
زمینه‌سازی برای اجرای بند 5- 5 سند تحول بنیادین و بند 2- 13 برنامه درسی ملی مشتمل‌بر عناوینی مانند: پژوهش و ارائه خلاقانه (سمینار)، یادگیری پروژه‌محور و آموزش مهارت تأمین معاش حلال (سالانه 50 تا 100 ساعت)
|